T.C. Mİllî Eğİtİm BakanlIğI
ÇANAKKALE / EZİNE - Ezine Celalettin Topçu Anadolu Lisesi

İSLAMİ BİLİM ADAMLARI-TAKİYÜDDİN BİN MARUF-İ...

Takiyüddin bin Maruf-i (تقي الدين محمد بن معروف الشامي السعدي ), XVI. yuzyılda yaşamış bilim dünyasına katkısı dokunan isimlerin başında gelen matematikçi, gök bilimci ve mühendistir.

Takiyüddin bin Maruf-i (تقي الدين محمد بن معروف الشامي السعدي ), XVI. yuzyılda yaşamış bilim dünyasına katkısı dokunan isimlerin başında gelen matematikçi, gök bilimci ve mühendistir. 1521'de Şam'da doğan Takiyüddin Osmanlı Devleti'nde kadılık gibi hukuki alanlarda da çalışma yapmıştır. 1571'de ölen Mustafa Çelebi'den sonra tahta geçen II.Selim tarafından saray müneccimbaşlığına (astronomi) atandı ve bundan yaklaşık 3 yıl sonra Galata Kulesi'nde gözlem çalışmalarına başladı. Burada bir çok başarıya imza atan Takiyüddin böylece Hoca Saadettin ve Sokollu Mehmet Paşa'nın desteğini arkasına aldı. Böylece 1577 yılında Tophane'de (bugünkü Beyoğlu) Osmanlı'da ilk rasathaneyi kuran kişi olarak adını tarihe yazdırdı.

Takiyüddin Rasathanesi sadece gözlemevinden ibaret değildi. Takiyüddin klasik gözlem araçlarının yanında ülkede bilimi güçlendirmek adına zengin bir kütüphane de kurmak istedi ve bunun üzerine kitaplar topladı.

Rasathane o kadar gelişmişti ki aynı yıllarda Danimarka'nın Hven adasında bulunan Uraienborg Rasathanesiyle kıyaslanabilecek durumdaydı. İki astronotun kullandıkları aletlerin birbirine yakın olmasının dışında Takiyüddin rasathanede kendi icat ettiği buluşlarla bir adım öndeydi Uraienborg Rasathanesine nazaran. Ancak rasathanenin varoluşu uzun sürmedi. Bilim karşıtı topluluklar tarafından çıkan veba salgını söylentileriyle III.Murat fermanıyla rasathane topa tutularak yok edilmiştir.

Astronomi dışında da çalışmalar yapan Takiyüddin trigonometri alanında epey yol almıştı. Sinüs(karşı/hipotenüs), kosinüs(komşu/hipotenüs), tanjant(karşı/komşu) ve kotanjantı(komşu/karşı) ispatlarıyla kanıtlamış ve cetvellerini hazırlamıştır. Aynı zamanda Takiyüddin, yerin ekliptik ekseni ile Ekvator arasındaki açıyı bularak bu değeri o güne kadar gerçeğe en yakın hesaplayan kişi olmuştur. Bir önemli çalışması olan diğer konu ise Güneş parametlerini hesaplamaktı. Takiyüddin Uç gözlem noktası yöntemi ile hesaplayan Tycho Brahe ve Kopernik ile bu yöntemi dünyada kuıllanan üçünçü kişi olmuştur. Ancak yine de Takiyüddin'in yaptığı hesaplar o döneme göre en doğru hesaplar olarak tarihe geçmiştir.

04-03-2021

 

Sonuç olarak şunu söylebiliriz ki, tarihe baktığımız zaman, Takiyüddin bin Maruf-i Osmanlı Devleti'nin önde gelen bilim insanlarından birisiydi.

Paylaş Facebook  Paylaş twitter  Paylaş google  Paylaş linkedin
Yayın: 04.03.2021 - Güncelleme: 04.03.2021 10:16 - Görüntülenme: 613
  Beğen | 0  kişi beğendi