OSMANLI DEVLETİNDE ÇÖZÜLMEYE KARŞI ÖNLEMLER

EKBER VE ERŞED SİSTEMİ

Hanedandaki en büyük ve en olgun erkeğin padişah olmasıdır. I. Ahmet döneminden itibaren uygulandı.

Amacı: Şehzadelerin sancaklarda siyasi güç kazanmasını engellemek, Taht kavgalarını önlemektir.

Ekberiyetle birlikte, sancağa çıkma usulü de kaldırıldı. Şehzadelerin eğitiminde kafes usulüne geçildi.

NOT: Sancağa çıkan son şehzade III. Mehmet'tir.

Sonuçları: Taht kavgaları önlendi. Ancak Şehzadeler sarayda hapis hayatı yaşadığı için yönetim tecrübesi kazanamadı.

 ÇÖZÜM ARAYIŞLARI VE LAYİHALAR

Layiha: Taslak ve rapor türü belge,risale.

Osmanlı padişahları bozulmalara karşı çözüm arayışlarında devrin aydın kişilerinden raporlar hazırlamalarını istemişlerdir. . Katip Çelebi, Koçi Bey, Lütfi Paşa gibi aydınlar sorunların gerçek sebeplerini ortaya koymak için layiha denilen raporlar hazırladılar.

Layihaların Hazırlanma Sebebi:  

iç isyanlar, savaşlardaki başarısızlıklar ve kurumlardaki bozulmaların gerçek nedenlerini ortaya çıkarmak ve bu sorunlara çözüm bulmak .

Sonuç: Layiha yazarları Kanuni Dönemi'ni ideal dönem olarak kabul etmişlerdir. Avrupa'daki gelişmeleri dikkate almamışlar, içteki değişimlere yoğunlaşmışlardır. Bu nedenle çözüm arayışları sonuçsuz kalmıştır.

 LALE DEVRİ (1718–1730)

Lale Devri: 1718 Pasarofça Antlaşması ile başlayıp, 1730 Patrona Halil İsyanı ile son bulan bir değişim dönemidir.

Dönemin padişahı: III. Ahmet,  Dönemin sadrazamı: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır.

İstanbul'daki lale ve lale motiflerini modasından dolayı Yahya Kemal tarafından 'Lale Devri' diye adlandırılmıştır.

Dönemin özellikleri:

Ø  Bilim, sanat ve eğitim faaliyetlerinde gelişmeler oldu.

Ø  Eğlence hayatı yaygınlaştı.

Ø  İlk defa batı örnek alınarak ıslahat hareketlerine girişildi.

Lale Devrinde Avrupalı Devletlerle İlişkiler:

Ø  Avrupalı devletlerle barış siyaseti izlenmiştir.

Ø  Avrupa'nın önemli başkentlerine elçiler gönderilerek, Avrupa tanınmaya çalışıldı.

Hangi başkentlere elçi gönderildi? Viyana, Paris, Varşova, Moskova

Elçilerin bu dönemdeki değişime etkisi nedir?

- Avrupa'daki siyasi, kültürel ve bilimsel gelişmeleri yakından izleyerek bilgi aktarımında bulundular.

- Bunlardan Paris elçisi Yirmisekiz Mehmet Çelebi Efendi'nin izlenimlerini aktardığı Sefaretname adlı eseri yapılan ıslahat hareketlerinde etkili oldu.

Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi'ni etkisi: Sefaretname adlı notlarında Fransa'daki gelişmeleri anlatır. Paris'ten getirdiği kitaplar, elbiseler, mobilyalar, tablolar İstanbul'da Fransız modasına ve sanatın gelişmesine neden olmuştur.

LALE DEVRİ YENİLİKLERİ

*İstanbul'da hayat tarzı değişti.

*Yeni konak, köşk ve saraylar yapıldı. Bu binaların bahçelerinde süslü çeşme ve şadırvanlar yapıldı, lale yetiştirildi.

*Evlerde mobilya kullanıldı.

*Kâğıthane'deki mesire yerlerinde eğlenceler yapıldı.

*Edirne, Bursa, İznik, Kütahya, Konya ve Nevşehir'de imar faaliyetleri yapıldı.

*Tulumbacı Ocağı kuruldu.

*Matbaa kuruldu.

*Kâğıthane ve Yalova'da kâğıt fabrikaları, İstanbul'da çini ve kumaş fabrikası kuruldu.

*Mimaride barok ve rokoko stili etkilidir.

*Tercümeler yapıldı.

*Karantina usulü ve çiçek aşısı uygulandı.

PATRONA HALİL İSYANI (1730) VE LALE DEVRİ'NİN SONA ERMESİ

Devlet, İran Seferi'nin faturasını halka kesti. Bu durum halk arasında tepkiyle karşılandı.  İsyancılar, Sadrazam Nevşehirli  İbrahim Paşa'yı öldürdü. III. Ahmet'in yerine I. Mahmut tahta geçirildi. Bu dönemde yapılan tüm yalı ve köşkler yakıldı.

NOT: İsyancılar teknik yeniliklere dokunmadı. (Yani tepki yeniliklere karşı değildi.)

Konuya ait sunu: